Συνεργασία ανατολής και δύσης: Βοσνία Ερζεγοβίνη και Τουρκία

Γράφει η Σοφία Μυροθέου

Λέξεις Κλειδιά: ΑΞΕ, Βοσνία Ερζεγοβίνη, εισαγωγές, εμπόριο, Εξαγωγές, επενδύσεις, Προϊόντα, Σύγκριση, Τουρκία

Ήδη από το 15ο αιώνα, με την Βοσνία Ερζεγοβίνη μέρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, δημιουργούνται κοινά πολιτιστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά με την σημερινή Τουρκία. Με το πέρασμα του χρόνου, η κοινή θρησκεία, κληροδότημα της τότε, Οθωμανικής αυτοκρατορίας, επιδρά θετικά στην μεταξύ τους συνεργασία. Ειδικά μετά το 1992, οι σχέσεις τους δυναμώνουν περισσότερο. Η στήριξη της Τουρκίας προς αυτήν τη βαλκανική χώρα στον Πόλεμο της Βοσνίας (1992-1995) και η άμεση αναγνώριση της ως ανεξάρτητο κράτος, έπαιξαν καταλυτικό ρόλο. Επιπλέον, η είσοδος της Βοσνίας Ερζεγοβίνης σε καθεστώς ελεύθερης αγοράς μετά το 1992, θέτει τις προϋποθέσεις για την οικονομική τους συνεργασία. Τα τελευταία χρόνια και ειδικά μετά το 2015, παρατηρούμε μια σειρά μεγάλων επενδύσεων από την Τουρκία, στην  εν λόγω βαλκανική χώρα, ταυτόχρονα με την ύπαρξη διμερών συμφωνιών,που ενισχύουν περισσότερο την υφιστάμενη εμπορική συνεργασία τους. 

Η κυβέρνηση της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, ειδικά μετά το 1995, αναγνωρίζει την ανάγκη προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, με σκοπό την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Οι εισερχόμενες επενδύσεις προς την χώρα, οι ονομαζόμενες, Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ), ορίζονται ως οι επενδύσεις στην εγχώρια αγορά, δηλαδή εν προκειμένω στην αγορά της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, ερχόμενες από ξένους ιδιώτες. Το 2021, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, οι ΑΞΕ της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, εξέφραζαν περίπου το 3% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας, ένα ποσοστό μικρότερο από το 2020. Σχετικά με την μείωση αυτή, οφείλουμε να λάβουμε υπόψη και τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν (Νοέμβριος, 2021), από το σύνολο των επενδύσεων οι τουρκικές επενδύσεις, τόσο από την κυβέρνηση, οσο και απο ιδιώτες, υπολογίζονται πως ξεπερνούν τα $200 δις.

Χαρακτηριστικο παράδειγμα των προσπαθειών της κυβέρνησης της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, για την προσέλκυση επενδύσεων, αποτελεί η θέσπιση του Sarajevo Business Forum. Το επιχειρηματικό συνέδριο του Σεράγεβο, θεσπίστηκε το 2010 και στηρίζεται  από την Bosna Bank International, αλλά και από την Islamic Development Bank, μια τράπεζα στήριξης για την ανάπτυξη των μουσουλμανικών χώρων. Σκοπός του συνεδρίου, αποτελεί η διεύρυνση των επενδύσεων προς τη χώρα. Η στήριξη της Τουρκίας,  στο προαναφερόμενο συνέδριο, έχει γίνει πολλές φορές αισθητή. Στο Sarajevo Business Forum, το 2016, υπογράφηκαν συμφωνίες για επενδύσεις στην Βοσνία Ερζεγοβίνη αξίας $1 δις από την Τουρκία. Το 2018, η τουρκική κυβέρνηση προσπάθησε να στρέψει τους επενδυτες της προς τη μικρή βαλκανική οικονομία, τονίζοντας στο συνέδριο το ρόλο της Τουρκίας, ως προστάτη της “μικρής μουσουλμανικής” αυτής χώρας. Τέλος, αξιοσημείωτο είναι και το εγχείρημα «Peace Road Project» χρηματοδοτούμενο από την Τουρκία, το οποίο υπογράφθηκε το 2019 και περιλαμβάνει ένα οδικό δίκτυο, που ενώνει το Σεράγεβο με το Βελιγράδι.

Εκτός, όμως, από τις επενδύσεις, η οικονομική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών μπορεί να εξεταστεί και ως προς το διμερές εμπόριό τους. Τι προϊόντα όμως ανταλλάσουν μεταξύ οι δύο χώρες μελέτης; Από το 2010 και έκτοτε, το βασικό προϊόν, το οποίο εξάγει η Τουρκία στη Βοσνία είναι τα πλεκτά μπλουζάκια. Βέβαια, αξίζει να σημειώσουμε, πως το προϊόν αυτό καλύπτει μόλις το 3% του συνολικού όγκου προϊόντων που εξήγαγε η Τουρκία στη βαλκανική χώρα. Τα πλεκτά μπλουζάκια, συνεχίζουν να είναι το κορυφαίο προϊόν εξαγωγής της Τουρκίας και το 2019. Από προϊόντα συνολικού κόστους, περίπου $500 εκατ., το εν λόγω προϊόν αντιπροσωπεύει, μόλις, τα $15 εκατ. Το δεύτερο διασημότερο προϊόν τουρκικής εισαγωγής προς την Βοσνία είναι το πλεκτό ύφασμα και τρίτο στη σειρά , τα συσκευασμένα φάρμακα. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε πως από το 1995 και μετά, οι εξαγωγές της Τουρκίας προς την Βοσνία αυξάνονται κατά 18.8%, ετησίως. Συγκεκριμένα, από τα $7.8 εκατ. εξαγωγών του 1995, φτάνουμε στα $488 εκατ του 2019.  

Στον αντίποδα, έχουμε τις εξαγωγές της Βοσνίας Ερζεγοβίνης προς την Τουρκία. Η Βοσνία, είναι μικρότερη οικονομία από την Τουρκία, επομένως αναμένεται μικρότερο όγκο εξαγωγών. Ειδικότερα, από το 1995 οι  εξαγωγές αξία ανέρχονται σε $123 χιλ., ενώ το 2019, αγγίζουν τα $195 εκατ., δύο νούμερα μικρότερα από τα αντίστοιχα της Τουρκίας, που προαναφέρθηκαν. Βέβαια, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η ετήσια αύξηση των εξαγωγών προς την Τουρκία, υπολογίζεται στα 35.9%, μία αύξηση αισθητά μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αύξηση της Τουρκίας. Το κορυφαίο προϊόν εμπορίου προς την Τουρκία, αποτελούν τα φυτικά έλαια, τα οποία  αντιπροσωπεύουν το 29.6% των εξαγωγών της Βοσνίας Ερζεγοβίνης στην Τουρκία. Ακολουθεί ο σίδηρος και ο χάλυβας. Τρίτο δημοφιλέστερο προϊόν κατατάσσονται οι καρέκλες. 

Οι δύο κυβερνήσεις, όμως, δεν αρκούνται στο υφιστάμενο διμερές εμπόριο τους. Ο Πρόεδρος της Τουρκίας, τον Νοέμβριο του 2021 τονίζει το στόχο της κυβέρνησης να αυξήσει τον όγκο του διμερούς εμπορίου με την Βοσνία Ερζεγοβίνη στα $1 δις. Συγκεκριμένα, εφόσον η αξία του διμερούς εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών υπολογίζεται, περίπου, στα $600 εκατ., για την υλοποίηση του στόχου, που έθεσε ο Τούρκος πρόεδρος, το εμπόριο μεταξύ τους, χρειάζεται να αυξηθεί, περίπου, κατά $400 εκατομμύρια. Επιπροσθέτως, το 2019 υπογράφεται μία αναθεωρημένη συμφωνία για ελεύθερο εμπόριο μεταξύ των δύο κρατών.

Τέλος, με σκοπό την εις βάθος κατανόηση της εμπορικής σχέσης της Βοσνίας Ερζεγοβίνης με την Τουρκία, οφείλουμε να την αξιολογήσουμε  και σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο. Σχετικά με τις εισαγωγές της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, παρατηρούμε οτι το 12% καλύπτεται από την Γερμανία και άλλο τόσο από την Ιταλία. Την τρίτη θέση καταλαμβάνει η Σερβία, που καλύπτει το 11%. Ακολουθεί η Κροατία και πέμπτη τοποθετείται η Κίνα. Τελικώς, στην έκτη θέση βρίσκεται η Τουρκία, η οποία, τελικά, καλύπτει το 5.3% των εισαγόμενων προϊόντων για την Βοσνία. Όσον αφορά τις εξαγωγές της Βοσνία Ερζεγοβίνης προς άλλες χώρες, η Γερμανία βρίσκεται πάλι στην πρώτη θέση και δέχεται το 16% των εξαγωγών της βαλκανικής αυτής χώρας. Την ακολουθεί η Κροατία και η Σερβία, με 13% και 12% αντιστοίχως. Τέταρτη, κατατάσσεσαι η Ιταλία, πέμπτη η Αυστρία, έκτη η Σλοβενία και στην έβδομη θέση, συναντάμε την Τουρκία, η οποία δέχεται μόλις το 3% των συνολικών εξαγωγών της Βοσνίας. 

Εν κατακλείδι, παρατηρούμε πως οι άριστες διπλωματικές  σχέσεις μεταξύ της Βοσνίας Ερζεγοβίνης και της Τουρκίας, ενισχύουν τις επενδύσεις. Οι πολυδιάστατοι δεσμοί τους, αποτελούν κίνητρο για την μεταφορά κεφαλαίου, κυρίως από την Τουρκία προς τη μικρότερη βαλκανική χώρα. Σχετικά με το διμερές τους εμπόριο, μπορεί να λεχθεί πώς με άλλες ευρωπαϊκές χώρες η Βοσνία Ερζεγοβίνη, ανταλλάσσει μεγαλύτερο όγκο προϊόντος. Παρόλα αυτά, η ισχύς των δεσμών τους δεν μεταφράζεται μόνο με τα νούμερα του εμπορικού ισοζυγίου. Η θρησκεία, ο πολιτισμός και η ιστορία,  αποτελεί τη βάση για την συντήρηση των διπλωματικών σχέσεων τους, οι οποίες διαφαίνεται πως μπορεί να στηρίξουν την περαιτέρω ανάπτυξη μιας σταθερής οικονομικής συνεργασίας.

H Σοφία Μυροθέου είναι απόφοιτος του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών. Έκανε ένα χρόνο Erasmus στην Πολωνία. Έχει λάβει μέρος σε διαγωνισμό business planning. Έχει παρακολουθήσει οικονομικά σεμινάρια. Το πάθος της είναι οι βαλκανικές και σλαβικές οικονομίες και κοινωνίες και η αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Στα χόμπι της εντάσσονται οι ξένες γλώσσες και τα ταξίδια. Στον ελεύθερο της χρόνο ασχολείται με τους προσκόπους και την συγγραφή.

Πηγές:

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top